گزارش دوم با عنوان مجازات اعدام: ماشین کشتار دولتی در ایران در آخر ماه نوامبر ۲۰۲۳ به زبان انگلیسی منتشر شد و آمار جدول اعدام‌ها در آن تا تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۲۳ را دربر می‌گیرد. بیانیه‌ی توضیحی حاضر به فارسی که در روزهای آغازین سال ۲۰۲۴ منتشر می‌شود، آمار کل سال ۲۰۲۳ را دربر می‌گیرد. جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران (LDDHI) در سال ۲۰۲۳، دست‌کم ۸۶۷ اعدام را ثبت کرده است. از این تعداد، ۴۹۷ تن به‌اتهام‌های مربوط به مواد مخدر (شامل شش تن به‌اتهام قتل و مواد مخدر) و پنج کودک‌متهم به اتهام قتل اعدام شدند. گزارش حاضر با تحلیل استفاده‌ی دولت‌مردان جمهوری اسلامی از مجازات اعدام نشان می‌دهد که آن‌ها به تعهدات ایران بر اساس عهدنامه‌های بین‌المللی حقوق بشر که ایران عضو آن‌هاست، پایبند نیستند.
در گزارش کنونی به‌ویژه موضوع‌های زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند: طیف گسترده‌ای از جنایت‌هایی که مجازات اعدام برای آن‌ها مقرر شده است؛ محاکمه‌های ناعادلانه‌ای که اغلب به صدور حکم اعدام می‌انجامند؛ و استفاده از مجازات اعدام برای کودکان، زنان، اقلیت‌های دینی و قومی؛ و معترضان ضد دولتی.
شمار زیاد اعدام‌ها چندین دهه جمهوری اسلامی را پس از چین در رتبه‌ی دوم اعدام‌کنندگان جهان قرار داده است. ایران تا سال ۲۰۱۷ از نظر سرانه‌ی اعدام‌ها در رتبه‌ی اول جهان بود و در سال ۲۰۲۲ با افزایش تعداد اعدام‌ها دوباره به این رتبه بازگشت. در سال ۲۰۲۳ شمار اعدام‌ها به بالاترین میزان در هشت سال گذشته، دست‌کم ۸۶۷ تن، رسید. آمارها همه حداقلی هستند و شمار واقعی آن‌ها احتمالاً بیشتر است، زیرا دولت‌مردان آمار رسمی حکم‌های صادرشده‌ی اعدام و اعدام‌های اجراشده را منتشر نمی‌کنند.
در جریان جنبش اعتراضی «زن، زندگی، آزادی» که در سپتامبر ۲۰۲۲ آغاز شد، بیش از ۲۰۰ معترض با اتهام‌هایی مواجه شدند که مستوجب اعدام بود. از این عده، شماری پس از ماه‌ها به حکم‌های طولانی زندان و بعضاً زندان در تبعید محکوم و شمار کمی با وثیقه آزاد شدند. حداقل هشت معترض نیز اعدام شدند: دو تن در سال ۲۰۲۲ و شش تن در سال ۲۰۲۳ (یک تن از آن‌ها در حضور مردم). در پایان سال ۲۰۲۳، در حدود۱۵۰ تن هم‌چنان با چنین اتهام‌هایی مواجه بودند. ۲۰ تن نیز به اعدام محکوم شده و در انتظار نتیجه‌ی رسیدگی در تجدیدنظر بودند. شماری از زندانیان سیاسی نیز که از سال‌های پیش در زندان به‌سر می‌بردند در سال ۲۰۲۳ اعدام شدند. حکم اعدام شمار دیگری در دیوان‌عالی کشور تایید شده که آن‌ها را در خطر اعدام قرار داده است.
* برای آمار اعدام در سال‌های ۱۹۷۹-۲۰۰۸، نگاه کنید به ایران: مجازات اعدام - سیاست دولتی ایجاد وحشت، آوریل ۲۰۰۹، صفحه‌ی ۷.
** شامل ۶ تن به اتهام قتل و مواد مخدر.
گزارشهای مشروح قبلی درباره‌ی اعدام
ــ ایران: مجازات اعدام - سیاست دولتی ایجاد وحشت، آوریل ۲۰۰۹؛ https://fidh.org/6579.
ــ ۲۵ سال پس از اعدام‌های ۱۳۶۷ هنوز اثری از عدالت نیست.
ــ مجازات اعدام برای جرایم مربوط به مواد مخدر در ایران.
ــ هیچکس از آن در امان نیست ـ به‌کارگیری گسترده‌ی مجازات اعدام در ایران.
جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران (LDDHI)