فعالیت مدافعان حقوق بشر در کلمبیا هنوز فعالیتی پرخطر به شمار می‌رود [1]. شمار مدافعان حقوق بشر در سال ۲۰۱۶ در این کشور به قتل رسیده‌اند از ۵۹ مورد تا ۱۳۴ مورد گزارش شده است. با وجود این ناهمگونی، هر یک از این رقم‌ها که درست باشد باز هم نشانه رسوایی است. مهم تاکید بر این واقعیت است که نهادهای مختلف حکومتی، نهادهای بین المللی و سازمان‌های جامعه مدنی کلمبیا که این آمار را گرد آورده‌اند، در این نظر اشتراک دارند که در مقایسه با سال پیش از آن افزایش قابل توجهی در شمار قتل‌های مدافعان حقوق بشر رخ داده است. علاوه بر این، بر اساس اطلاعاتی که این هیأت گرد آورده است، مدافعان حقوق بشری که رهبران جوامع محلی به شمار میروند، به ویژه مدافعان حقوق زمین و محیط زیست در مناطق روستایی، بیش از همه در معرض آسیب از تهدید‌های مداوم به سر میبرند.
برنامه‌ی نظارت چهار علت ساختاری در توضیح وضعیت کنونی را شناسایی کرده است.
در وهله‌ی اول، حمله‌های اصلی علیه مدافعان حقوق بشر در زمینه‌ی تداوم وجود ساختارهای شبه نظامی در این کشور رخ می‌دهد و این ساختارها به عنوان مرتکبان اصلی این جنایت‌ها شناخته شده‌اند. هیأت برنامه‌ی نظارت موفق شد موارد مختلفی از تبانی و یا چشم پوشی مسئولان دولتی را در پیوند با اعمال گروه‌های شبه نظامی در نقاط مختلف کشور از جمله نورت دِ سانتانِدر و آنتایوکیا ثبت کند. این در شرایطی است که دولتمردان هنوز وجود این پدیده را انکار می‌کنند.
میگوئل مارتین زومالاکارِگی، رئیس دفتر سازمان جهانی مبارزه با شکنجه در بروکسل و عضو هیأت برنامه‌ی نظارت در کلمبیا اعلام کرد:
«به گفته‌ی یکی از مدافعان حقوق بشر کلمبیا: ’اگر چیزی دیگر وجود نداشته باشد، نمی‌توان با آن برخورد کرد’. به این دلیل است که دولت باید به طور رسمی وجود ساختارهای شبه نظامی را در کلمبیا تشخیص دهد و با این پدیده به طور موثر و تعیین کننده با اجرای اقدام‌های مندرج در توافق هسته‌ای برخورد کند.»
در وهله‌ی دوم، بر اساس یافته‌های برنامه‌ی نظارت، دولتمردان اکنون تمایل دارند حقانیت فعالیت مدافعان حقوق بشر را به رسمیت بشناسند. با وجود این، هنوز نمونه‌هایی از افترا زنی و بدنام سازی علیه مدافعان حقوق بشر وجود دارد. برای مثال، در سور دِ بولیوار، بوکارامانگا و بارانکابِرمِخا، در پرونده‌ای که پنج متهم دستگیر شده بودند، دادستان یکی از آنها را به علت رهبری او در تظاهرات به ارتباط با ارتش آزادیبخش ملی متهم کرد.
جرم انگاری اعتراض اجتماعی هنوز باعث نگرانی است. هیأت برنامه‌ی نظارت چندین گزارش درباره‌ی استفاده دولتمردان از سرکوب اعتراض‌های صلح آمیز در کلمبیا، از جمله نمونه‌های زیادی درباره استفاده‌ی بیش از حد از خشونت علیه معترضان، دریافت کردند. هیأت همچنین چندین گزارش درباره مدافعان حقوق بشر در استان کائوکا اعتراض مدنی در شهر بوئِناونتورا دریافت کرد.
در وهله‌ی سوم، برنامه‌ی نظارت ملاحظه کرد که معافیت از مجازات در حد بالایی وجود دارد و بر آسیب پذیری کلیه‌ی مدافعان حقوق بشر در کشور می‌افزاید. بر اساس اطلاعات دریافتی، قتل‌های مدافعان حقوق بشر تنها در پنج مورد به محکومیت انجامیده است. گذشته از آن، در ماه مه ۲۰۱۷، نخستین محکومیت در تاریخ کلمبیا در پرونده‌ای مربوط به تهدید علیه یک مدافع حقوق بشر به دست آمد. محافظ شخصی یک مدافع حقوق بشر که مسئول محافظت از او بود به علت تهدید کردن او محکوم شد. با وجود این، هنوز تحقیقاتی درباره‌ی شخصی که ممکن است این جرم را برنامه ریزی کرده باشد، انجام نشده است.
وینسنت والیز، کارشناس بین المللی و عضو هیأت، گفت:
«ما به ویژه از سطح پایین اولویت دادستانی عمومی در مورد تهدید‌ها نگران هستیم. در کلیه‌ی تحقیقات مربوط به حمله‌ها علیه مدافعان حقوق بشر و در چند مورد که به محکومیت انجامیده‌اند، گرایش دادستانی به این است که تحقیقات را به مرتکبان جرائم محدود کند، در حالیکه در باره برنامه‌ریزان جرائم تحقیقی انجام نمی‌شود.»
سرانجام، در وهله‌ی چهارم، برنامه‌ی نظارت ملاحظه کرد که با این که چارچوب نهادی محافظت از مدافعان حقوق بشر در کلمبیا وجود دارد، واکنش نهادها هنوز به دلایل زیر ضعیف است: ناکافی بودن اقدام‌های لازم برای رسیدگی به دلایل ساختاری که مدافعان حقوق بشر را به خطر می‌اندازند، اجرا نشدن رهنمودها و برنامه‌های ملی، تضمین‌های ناکافی برای انجام فعالیت‌های دفاع از حقوق بشر و تفکیک نشدن اقدام‌ها با توجه به سن، قومیت، جنسیت و وضعیت اقتصادی اجتماعی.
زمینه:
برنامه‌ی نظارت تحقیق حقیقت‌یابی خود را از ۱۱ تا ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۷ در مناطق مختلف کلمبیا (بوگوتا، نورت دِ سانتانِدر، آنتایوکیا و واله دِل کائوکا) انجام داد. اعضای این هیأت وینسنت والیز (کارشناس بین المللی، تابعیت فرانسوی) و میگوئل مارتین زومالاکارِگی (رئیس دفتر سازمان جهانی مبارزه با شکنجه در بروکسل و مشاور حقوق بشر برنامه‌ی نظارت در سازمان جهانی مبارزه با شکنجه، تابعیت اسپانیایی) بودند. کائل کوئیروگا ( رئیس شرکت راینیسیار و عضو هیات اجرایی سازمان جهانی مبارزه با شکنجه) و آنا ماریا رودریگز ( نماینده‌ی کمیسیون حقوق دانان کلمبیا در سازمان ملل) هیأت را همراهی میکردند.
برنامه‌ی نظارت در ماه‌های آینده گزارشی را درباره‌ی یافته‌های مشخص خود به همراه نتیجه گیری‌ها و توصیه‌های آن درباره وضعیت مدافعان حقوق بشر در کلمبیا منتشر خواهد کرد. به علاوه، به عنوان بخشی از راهبرد تقویت فعالیت برنامه‌ی نظارت در کلمبیا، در ماه‌های آینده گزارشی درباره‌ی حمله‌های مختلف به مدافعان حقوق بشر که از حقوق زمین و محیط زیست در پیوند با پروژه‌های بزرگ توسعه دفاع می‌کنند، منتشر خواهد شد.
برنامه‌ی نظارت بر حمایت از مدافعان حقوق بشر در سال ۱۹۹۷ به صورت برنامه‌ی مشترک فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و سازمان جهانی مبارزه با شکنجه ایجاد شد. هدف این برنامه جلوگیری از سرکوب مدافعان حقوق بشر یا چاره جویی در باره‌ی آن است. سازمان جهانی مبارزه با شکنجه و فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر هر دو از اعضای ProtectDefenders.eu هستند که راهکار مدافعان حقوق بشر در اتحادیه‌ی اروپاست و جامعه‌ی مدنی بین‌المللی آن را برپا کرده است.
تماس برای اطلاعات بیشتر:
سازمان جهانی مبارزه با شکنجه:
· OMCT: Miguel Martín Zumalacárregui / Delphine Reculeau: (+41) 22 809 49 39
فدراسیون بین المللی جامعه‌های حقوق بشر:
· FIDH: Samuel Hanryon / Audrey Couprie: (+ 33) 1 43 55 25 18