بدون وجود فضای فعالیت برای مدافعان حقوق بشر، حقوق تحقق نمی‌یابد. مدافعان حقوق بشر متولیان حقوق، برابری ، آزادی‌ها و عدالت هستند که در سطح جهانی برای همه‌ی ما به رسمیت شناخته شده است. تصویب اعلامیه‌ی مدافعان حقوق بشر [۱] با رای همگانی در مجمع عمومی سازمان ملل نقطه‌ی عطفی در شناسایی نقش اساسی و به‌حق مدافعان حقوق بشر در سراسر جهان بود.
ما شاهد رشد قابل توجه جنبش حقوق بشر در دو دهه‌ی اخیر بوده‌ایم. فعالان در هرنقطه از جهان از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی دفاع و عدالت، حاکمیت قانون، دموکراسی و توسعه را تبلیغ کرده‌اند و به مبارزه علیه تبعیض و به‌حاشیه‌راندن مردم پرداخته‌اند. جنبش حقوق بشر پیش از این هرگز در حد امروز گسترده، پرشور، متنوع و به‌واقع جهانی نبوده است. این جنبش در کلیه‌ی مناطق جهان پیروزی‌های مهمی به‌دست آورده است.
در دو دهه‌ی گذشته، ما همچنین شاهد ایجاد سازوکارهای بین المللی و منطقه‌ای بوده ایم که خود نماینده آنها هستیم. این سازوکارها نقش مهمی در پیشبرد اجرای اعلامیه‌ی سازمان ملل در مورد مدافعان حقوق بشر و محافظت از آنها در کشورها و مناطق بازی می‌کنند.
با وجود این، در شرایطی که دستاوردهای فعالیت حقوق بشری را گرامی می‌داریم، امروز زنان، مردان و مدافعان حقوق بشر با جنسیت‌های دیگر، از جمله مدافعان حقوق بشر کودکان، در خطر بیشتری از گذشته به‌سر می‌برند.
ما هر روز وخامت جدی در فضای زیستی مدافعان حقوق بشر را مشاهده می‌کنیم، در حالی که همزمان توافق عمومی درباره‌ی ضرورت اساسی حمایت از حقوق آنها کاهش می‌یابد.
ما مشاهده کرده ایم که قانون‌هایی در کلیه مناطق مربوط به ما تصویب شده است که از فضای حقوقی و عملیاتی مدافعان حقوق بشر کاسته است و تعهد‌های حقوقی و سیاسی کشورها برای ایجاد و حفظ فضای یاری رساننده به مدافعان حقوق بشر را نقض کرده است.
آزار، زندان، شکنجه و حتی قتل مدافعان حقوق بشر به‌خاطر فعالیت آنها افزایش می‌یابد. بر اساس آمار و اطلاعاتی که سازمان ملل تایید کرده از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ دست‌کم ۱۰۱۹ مدافع حقوق بشر کشته شده‌اند. در۲۰ سال گذشته، دست‌کم ۳۵۰۰ مدافع حقوق بشر در سراسر جهان هزینه‌ی دفاع از اصول مندرج در اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر را با جان خود پرداخته‌اند. این ارقام گستره‌ی واقعی خشونت علیه مدافعان حقوق بشر در سراسر جهان را نشان نمی‌دهد. شمار قتل‌ها و کشورهایی که این قتل‌ها در آنها رخ می‌دهد افزایش یافته است، در حالی که مرتکبان این قتل‌ها به‌ندرت با عدالت روبرو می‌شوند. دشواری‌ها نیز افزایش یافته است، از قبیل نبود پاسخگویی دولت‌ها و طرف‌های غیردولتی، از جمله شرکت‌های خصوصی، به خاطر حمله به مدافعان؛ تهدیدها علیه امنیت اینترنتی و حریم خصوصی مدافعان حقوق بشر؛ ونیز فشار، ترساندن و آزار آنلاین مدافعان حقوق بشر.
مدافعان حقوق بشر به طور خاص و نظام مند در درگیری‌ها یا بحران‌ها و نیز در هنگام محافظت از مهاجران و حقوق پناهجویان، حق زمین و محیط زیست در توسعه صنایع استخراجی و به نام امنیت ملی و مبارزه با تروریسم، مورد حمله قرار می‌گیرند. کمپین‌های افترازنی و بدنام سازی هنوز برای سلب حقانیت از مدافعان حقوق بشر و تضعیف فعالیت آنها به کار گرفته می‌شود. شمار محیط‌های محدود کننده مدافعان حقوق بشر در چارچوب قانونی که از آزادی تشکل (از جمله حق دست یافتن به کمک مالی)، آزادی بیان و گردهمایی مسالمت آمیز می‌کاهند، رو به افزایش است.
فعالیت زنان مدافع حقوق بشر به ویژه محدود می‌شود، زیرا هدف مقررات و رویه‌های مردسالارانه و تبعیض آمیز نگه‌داشتن زنان در خانه و جلوگیری از فعالیت عمومی و انتقاد آمیز آنها به ویژه در مورد مسائل مربوط به برابری است. آنها نه فقط به خاطر فعالیت حقوق بشری خود بلکه به خاطر جنسیت و موازین اجتماعی، سنت‌ها و کلیشه‌های جنسیتیِ مورد مخالفتشان هدف قرار می‌گیرند. آنها ممکن است در خانواده و محیط زندگی خود قربانی تجاوز و خشونت جنسی، تعدی و خشونت شوند و فرزندان و اعضای خانواده آنها ممکن است به خاطر فعالیت آنها هدف قرار گیرند. به این دلیل است که سازوکارهای مختلف ما باید به آنها توجه ویژه نشان دهند.
ما از دولت‌ها می‌خواهیم تعهد خود به محافظت از مدافعان حقوق بشر را تجدید کنند. آنها باید فضای فعالیت مدافعان حقوق بشر برای مشارکت در بحث‌های مربوط به حقوق بشر در مجامع منطقه‌ای و بین المللی را تضمین کنند. به علاوه، ما از دولت‌ها می‌خواهیم تحقیقات مستقل در مورد کلیه‌ی مسئولان تهدیدها و ارتکاب خشونت علیه مدافعان حقوق بشر را با هدف جلوگیری از معافیت از مجازات و مبارزه با آن در پیش بگیرند و آنها را مجازات کنند، و به ویژه از جان و سلامت شخصی آنها محافظت نمایند و از ادامه‌ی فعالیت‌های به‌حق آنها بدون هرگونه مانع یا ترس از انتقام جویی اطمینان یابند. به جای افترازنی به مدافعان حقوق بشر محافظت بیشتر از آنها در سراسر جهان و تشخیص نقش به‌حق و انتقادی آنها در ترویج حقوق بشر و حاکمیت قانون ضروری است.
پیرو نشست‌های ما در ژوئیه سال ۲۰۱۸ با نهاد ضد تروریسم سازمان ملل به دعوت سازمان جهانی مبارزه با شکنجه (OMCT) و فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر (FIDH) در چارچوب برنامه‌ی نظارت بر حمایت از مدافعان حقوق بشر، از دولت‌ها می‌خواهیم از به‌کارگیری تهدید‌های امنیتی برای سلب حقانیت و به سکوت کشاندن جامعه مدنی پرهیز کنند. همچنین خواهان آن هستیم که نهاد ضد تروریسم سازمان ملل راهبردهایی را در پیش بگیرد تا از اجرای اصل صدمه نزدن در کلیه‌ی اقدام‌های مورد ترویج سازمان ملل از جمله نهادهای ضد تروریسم آن اطمینان حاصل شود.
به مناسبت بیستمین سالگرد اعلامیه‌ی سازمان ملل در مورد مدافعان حقوق بشر و پنجمین سالگرد قطعنامه‌ی مجمع عمومی در مورد زنان مدافع حقوق بشر، دولت‌ها باید حمایت خود از مدافعان حقوق بشر را در آستانه‌ی بحث سطح بالا در مورد مدافعان حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل در روز ۱۸ دسامبر ۲۰۱۸ تکرار کنند.
[۱] اعلامیه در مورد حقوق و مسئولیت افراد، گروه‌ها و نهادهای جامعه برای ترویج و حمایت از حقوق بشر جهانی و آزادی‌های اساسی مصوب قطعنامه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل شماره ۱۴۴/۵۳ در تاریخ ۹ دسامبر ۱۹۹۸.
امضاکنندگان:
- میشل فورست گزارشگر ویژه‌ی سازمان ملل مورد وضعیت مدافعان حقوق بشر
- رِمی انگوی لومبو، گزارشگر ویژه‌ی کمیسیون حقوق بشر و حقوق مردم آفریقا در مورد مدافعان حقوق بشر
- فرانسیسکو خوزه انریگورن پرائل، گزارشگر کمیسیون حقوق بشر کشورهای قاره آمریکا در مورد مدافعان حقوق بشر
- دنیا میجاتوویچ، کمیسر حقوق بشر شورای اروپا