قربانیان در کانون عدالت ـ از ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۸: اندیشه‌هایی درباره وعده‌ها و واقعیت مشارکت قربانیان در دادگاه بین المللی جزایی

© Pierre-Yves Ginet

فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر گزارش خود درباره‌ی واقعیت مشارکت قربانیان در دادگاه بین المللی جزایی را، ۲۰ سال پس از تصویب عهدنامه‌ی تاسیس این دادگاه و در زمانی که مجمع کشورهای عضو در اجلاس خود به حقوق قربانیان می‌پردازد، امروز منتشر می‌کند. این گزارش مجموعه‌ای از مقاله‌هایی است که فعالان، وکلای قربانیان، اعضای سازمان‌های غیر دولتی و نمایندگان دادگاه بین المللی جزایی فعال در ارتباط با قربانیانی از افغانستان، بروندی، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو، کنیا، میانمار، فلسطین و اوگاندا نوشته‌اند.

اساسنامه‌ی دادگاه بین المللی جزایی به قربانیان حق شرکت در دادرسی‌ها در مواردی که منافع شخصی آنها مطرح است، می‌دهد و بدین ترتیب کنار گذاشتن آنها از دادرسی‌های بین المللی فضایی در گذشته را جبران می‌کند. این ویژگی مشارکت قربانیان یکی از نوآورانه‌ترین ویژگی‌های اساسنامه دادگاه بین‌المللی جزایی است، زیرا این نخستین اساسنامه‌ای است که به قربانیان حق مشارکت در دادرسی‌های بین المللی کیفری را می‌دهد.

فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر به اجرا درآمدن حقوق قربانیان در دادگاه بین‌المللی جزایی از زمان قانونی شدن آن در اساسنامه دادگاه را زیر نظر داشته است. اما آنچه در رُم در نظام مشارکت قربانیان در دادگاه بین المللی جزایی مورد تصور بود هنوز مورد آزمایش قرار دارد. با رشد شمار قربانیانِ خواهان مشارکت در دادگاه بین المللی جزایی، رهیافت‌های متفاوت قضایی به روش‌های مشارکت مورد بررسی قرار گرفته و وضعیت به طور منظم تغییر می‌کند. تشخیص روش‌ها برای مشارکت موثر قربانیان بدون لطمه زدن به کارآیی دادرسی‌ها و حقوق طرف‌های دیگر الزامی است، اما این موضوع نباید خطر کاهش مشارکت قربانیان به نماد صرف را دربرداشته باشد. متاسفانه، فدراسیون با نگرانی رو به افزایش یک رشته پندارهای نادرست را درباره‌ی هدف از مشارکت قربانیان در دادرسی‌های قضایی و روش اجرایی آن را ملاحظه کرده است.

فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر، بیست سال پس از تصویب اساسنامه دادگاه بین المللی جزایی، پروژه‌ی مشاوره با نمایندگان یا حامیان امکان شرکت قربانیان در دادگاه بین‌المللی جزایی را درباره‌ی دستاوردها، دغدغه‌ها و مشکلات مربوط به مشارکت واقعی قربانیان در دادگاه آغاز کرده است.

نشریه فدراسیون در مورد قربانیان را بخوانید.

بیشتر بخوانید