photo by Armanshahr/OPEN ASIA / Matthieu Hackière
لطفا یک خاطره از نقض حقوق بشری شخص خودتان تعریف کنید. این مساله در زندگی شما چقدر تاثیرگذار بوده است؟
در سال ۱۳۷۷ پس از اینکه دیپلم گرفتم، در کنکور سراسری امتحان دادم و در رشته روان شناسی دانشگاه مشهد قبول شدم اما چون در تهران ساکن بودیم پدرم با رفتنم به دانشگاه موافقت نکرد و من هم از ادامه تحصیل محروم شدم. من در آن دوران مجبور شدم که از تمام حقوق و آینده و سرنوشت خودم بگذرم.
سه دستاورد مهم دوران جدید چه بوده است؟
یکی از این دستاوردها به نظر من آگاهی رسانی است. برنامه های آگاهی بخش تا حدی توانسته زنان را به حقوق شان آشنا سازد. در حوزه ی آزادی بیان و آزادی رسانه ها نیز دستاوردها چشم گیر بوده و کارهای زیادی صورت گرفته است.
چه چیزی در دوران جدید اعتماد شما را جلب کرده و شما آن را به عنوان یک نو آوری و ابتکار، مثبت ارزیابی می کنید؟
با لحاظ کردن وضعیت بعضی کشورهای همسایه و برخی کشورهای آسیایی، حقوق بشر در افغانستان چه در سطح قانون سازی و چه در زمینه نهادینه شدن در بستر اجتماع، بیشتر مجال بروز و ظهور داشته و کارهای بیشتری صورت گرفته است. من این نوآوری ها را مثبت ارزیابی می کنم. من به تمام این نوآوری ها اعتماد دارم.
مهم ترین ترس امروز شما چیست؟
مهم ترین ترس من، اثرات مخربی است که گفتگوهای صلح میان دولت و طالبان، بر وضعیت زنان در کشور وارد خواهد کرد. ترس من این است که بعد از ده سال کوشش و تلاش برای تکوین حقوق زنان در کشور، گروهی قدرت سیاسی را دردست گیرند که هیچ اعتقادی به هویت زنان و حتا بشر بودن زن ندارند.
سه چالش بزرگ پیش روی افغانستان چیست؟
در حوزه فرهنگ هنوز رسم و رواج ها و عنعناتی وجود دارد که قوه ای بازدارنده پیش روی جامعه محسوب می شود. بطور مثال: بد دادن، پیشکش های کلان و… در زمینه های دیگر مداخله کشورهای همسایه در امور داخلی افغانستان، نبود امنیت، تفرقه بین گروه های قومی، عدم راه اندازی پروژه های توسعه بخش و زیربنایی، از چالش های مهم دیگر بر سر راه اعتلا و پیشرفت کشور است.
فکر میکنید جامعه افغانستان امروز اجازه خواهد داد که دوباره سناریوی بسته شدن مکاتب به روی دختران و عدم حضور اجتماعی زنان تکرار شود؟
با این که مدام گفته می شود که این بار طالبان با چهره ای متفاوت وارد کارزار سیاسی می شوند ولی من مطمئنم که طالبان هر عقب نشینی هم که به هدف کسب مشروعیت سیاسی داشته باشند، بازهم به اساس و اصول تفکر خود برخواهند گشت و آن را عملی خواهند ساخت. به نظر من مردم هرگز خواهان بازگشت به گذشته نیستند اما این که چقدر نیرو و اراده مردم می تواند جلوی تکرار این سناریو را بگیرد خیلی روشن نیست.
آیا خاطره ای دارید که در آن حقوق بشری یکی از اعضای زن خانواده و یا آشنایان شما نقض شده باشد؟
خاطره ای که دارم به دوران کودکی ام بر می گردد، وقتی که عمه ام با اصرار و خواهش می گفت که ازدواج نمی کنم ولی پدربزرگم با سرسختی او را به عقد برادر زاده اش درآورد.
عوامل بازدارنده در مقابل مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چیست؟
یکی از چالش ها و عوامل بازدارنده پایین بودن سطح آگاهی جامعه و مخصوصا زنان افغانی است. یکی دیگر از عوامل بازدارنده در برابر زنان عدم توانایی اقتصادی، به عنوان یک اهرم نیروبخش و مفید برای حضور در عرصه های مختلف می باشد.
سه مطالبه عمده زنان به طور کلی چیست؟
یکی از مطالبات، تحکیم امنیت مناسب در کشور است. زنان جدای از امنیت سرتاسری در کشور، خواستار تامین امنیت اجتماعی هستند. مصونیت اجتماعی حق زن است. زنان دوست دارند با روان و خاطری راحت و آرام در اجتماع حضور داشته باشند. خواست بعدی فراهم کردن زمینه های کاری و کاریابی برای زنان است. موضوع بعدی سیاست دولت است، دولت گفته بود که تا سال ۲۰۱۴ سی درصد از کرسی های پارلمان به زنان اختصاص داده می شود. متاسفانه نه تنها این کار صورت نپذیرفت که امسال بر اساس قانون جدید انتخابات پنج درصد از حق کرسی های زنان در شوراهای ولایتی کاهش یافته و در حال حاضر زنان حق بیست درصدی کسب کرسی ها را در دست دارند.
منابع و مراکز قابل اتکا در داخل افغانستان برای پیشبرد حقوق و مطالبات زنان کدامند ؟
به منابع دولتی که زیاد نمی شود اتکا کرد چون که بیشترین تبعیض ها هم اکنون در دوایر دولتی در جریان است. اما یکی از منابع قابل اتکا کمیسیون مستقل حقوق بشر است. نهادها و موسساتی که در راستای حقوق زنان کار می کنند نیز در این مساله جایگاه بسیار مهمی دارند.
برای دختر خودتان چه آرزویی دارید؟
آرزو دارم که به تمام خواست هایی که دارد برسد. من تمام تلاش خودم را می کنم که تمام خواست او را برآورده کنم. دوست دارم در سرزمینی زندگی کند که در آن جا هیچ گونه تبعیض و نقض حقوق بشری وجود نداشته باشد.
شما در حوزه خصوصی و یا عمومی یعنی فعالیتهای مدنی و حرفه ای خود برای رفع موانع ذکر شده از جمله تبعیض چه کرده اید و چه می کنید؟
من همزمان که شغل دولتی دارم، عضو کمیته حکومت داری انکشاف ولایتی هم هستم. بسیار تلاش کردم تا صدای زنان را به راس قدرت برسانم و همزمان کوشش کردم که به زنان برای کسب کرسی های دولتی کمک کنم. در حوزه خصوصی باید بگویم که من در فامیلی زندگی می کردم که کار برای زنان، عیب بزرگی به شمار می رفت. اولین کسی که در فامیل ما وارد حوزه کار و کسب درآمد شد خود من بودم. اولین کسی که بدون هیچ محرم شرعی سفر داخلی و خارجی داشته، من بودم. من سعی کردم که با تمام عنعناتی که مانع حضور زنان در اجتماع می شد مبارزه کنم. سعی کردم با خانواده هایی که مانع حضور اجتماعی دخترانشان می شوند صحبت کنم و آنان را با دلایل منطقی متقاعد کنم که به دختران خود اجازه تحصیل و کار بدهند.
***********
شما می توانید روزی یک مصاحبه از کمپاین «افغانستان به روایت دیگر» را در روزنامه ۸ صبح و انگلیسی آن را در وبسایت روزنامه هافینگتون پست (Huffington Post) بخوانید. همچنین این مصاحبه ها به دو زبان در وبسایت فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) و وبسایت آرمان شهر http://openasia.org/ نیز در دسترس است .