بروکسل ـ وضعیت دموکراسی و حقوق بشردر سراسر جهان در سال گذشته با سرعت نگران کنندهای رو به وخامت رفته است. فضای سیاسی و مدنی در کشورهای متعددی رو به کاهش است و توسعهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اغلب ناموزون است و گروههای آسیب پذیر را دربر نمیگیرد. فشار بر مدافعان حقوق بشر در شمار رو به افزایشی از کشورها پیوسته رو به رشد بوده و جامعهی بینالمللی از برقراری ثبات و صلح در مناطق درگیری قصور کرده است که در مغایرت آشکار با کوششهای انجام شده برای دست یافتن به اهداف توسعهی پایدار است.
مدافعان حقوق بشر، از جمله مدافعان حقوق زنان و دگرباشان جنسی، قهرمانان تغییر و فعالان محوری در مبارزه برای برخورد با بحرانهای رویاروی جامعهی بینالمللی هستند. برای توجه به دلایل اساسی بحرانها مثل گسترش درگیریها ـ که به آوارگی اجباری و تحرک پناهجویان میانجامد ـ رادیکال شدن و فروپاشی محیط زیستی، ما باید از کسانی حمایت کنیم که در محل در راه تغییر مثبت و توسعهی فراگیر مبارزه میکنند.
مدافعان حقوق بشر در سراسر جهان اغلب زندگی و رفاه خود را به خطر میاندازند تا به خاطر حکومت دموکراتیک، توسعهی پایدار، برابری جنسیتی و کاهش فقر مبارزه کنند. بر اساس هشدارهایی که چهار سازمان بینالمللی حقوق بشر منتشر کردند، در سال ۲۰۱۷، بیش از ۶۵۰ مدافع حقوق بشر مورد حملهی شدید و تهدید واقع شدند و دست کم ۴۰۰ تن دیگر در معرض آزار قضایی قرار گرفتند. دموکراسی و حقوق بشر تنها در شرایطی امکان پذیر است که افراد و جوامع محلی شجاع مایل باشند به خاطر آنها فعالیت کنند. این چیزی است که مدافعان حقوق بشر را به محورِ اساسی لازم برای توسعه، صلح سازی، دموکراتیک کردن و مقاومت تبدیل میکند.
رژیمهای اقتدارگرا و سرکوبگر در سراسر جهان در راه ممانعت از فعالیت مدافعان حقوق بشر از طریق تجسس و مراقبت، افترازنی، قانونهای محدود کننده از جمله در مورد دریافت کمک مالی، ترساندن، آزار و دستگیری به سازماندهی بهتر، پیشرفته تر و موثرتری دست یافتهاند. شرکتهای چند ملیتی و منافع خصوصی اغلب در سرکوب و نقض حقوق بشر با هدف کسب منافع اقتصادی دخالت دارند.
مدافعان حقوق بشر در رویارویی با تهدیدهای رو به افزایش نیازمند حمایت هستند تا به فعالیت خود ادامه دهند. «حمایت از مدافعان» (پروتِکت دیفندرز ProtectDefenders.Eu)، راهکارِ مدافعان حقوق بشر در اتحادیهی اروپا، که جامعهی مدنی بینالمللی تشکیل داده است، از زمان آغاز به کار خود در اکتبر ۲۰۱۵ در راه حمایت از مدافعان حقوق بشریِ رویاروی تهدیدهای رو به افزایش فعالیت کرده و در عین حال نقش آنها را به عنوان مروجان محوری توسعه تشخیص داده است. این راهکار در دوسال گذشته از حدود ۶۰۰ مدافع حقوق بشر مواجه با خطر حمایت اضطراری کرده و به بیش از ۶۵ سازمان حقوق بشری که در شرایط بسیار دشوار فعالیت میکنند کمک مالی اهدا کرده است. بیش از ۲۵۰ مدافع حقوق بشر که با تهدید شدید روبرو بودند و اعضای خانوادههای آنها به طور موقت به نقاط دیگری منتقل شدهاند. علاوه بر این، ProtectDefenders.Eu به بیش از ۳،۵۰۰ مدافع حقوق بشر در سراسر جهان آموزش و امکان ظرفیت سازی ارائه کرده و ماموریتهای حقیقت یابی، دادخواهی و کمک رسانی انجام داده است. اعضای آن فعالیت نظارتی و همراهی در محل را گسترش دادهاند و به طور منظم حملهها و تهدیدها علیه مدافعان حقوق بشر در سراسر جهان را ثبت کردهاند.
اتحادیهی اروپا و کشورهای عضو آن باید، در همکاری با مدافعان حقوق بشر و سازمانهای بینالمللی حقوق بشر، برنامهی بسیار پیشرفتهتری را برای حمایت از مدافعان حقوق بشر در چارچوب توسعه دنبال کنند و پشتیبانی از جامعهی مدنی مستقل و مدافعان حقوق بشر را در اولویت اصلی راهبردی خود قرار دهند.
تغییری اساسی در کشورها، شرکتها و تمام عاملان مربوط لازم است تا تشخیص دهند که مدافعان حقوق بشر تهدید به شمار نمیروند بلکه ذخایر اساسی و همکاران محوری در توسعه هستند. جامعهی بینالمللی، اتحادیهی اروپا و کشورهای عضو آن باید با این مسئله به عنوان یک اولویت برخورد کنند و بر کوششهای خود برای حمایت از مدافعان حقوق بشرِ رویاروی خطر بیافزایند.
راهکارِ «حمایت از مدافعان» (ProtectDefenders.Eu) از اتحادیهی اروپا و کشورهای عضو آن میخواهد:
۱) بر سرمایه گذاری در حمایت از مدافعان حقوق بشر بیافزایند، از وجود راهکارهای حمایتی بلندمدت برای پشتیبانی از آنها اطمینان حاصل کنند و تامین تعهدات مربوط به کمک مالی کنونی به مدافعان حقوق بشر رویاروی خطر را تضمین کنند.
۲) اقدامهایی را برای اطمینان یافتن از اجرای موثر اهداف توسعهی پایدار ۱۶ برای ترویج جامعههای فراگیر، به ویژه از طریق ایجاد محیط امن و تسهیل کننده برای مدافعان حقوق بشر در پیش بگیرند و از توقفِ قتل مدافعان حقوق بشر و پیگرد و پاسخگو ساختن مرتکبان جنایتها اطمینان حاصل کنند.
۳) تضمین کنند که در کلیهی قرارهای وام و کمک مالی مربوط به همکاری توسعه ارزیابی الزامی از حقوق بشر به اجرا درآید و از وجود خط مشی برای حمایت از مدافعان حقوق بشر فعال در چارچوب پروژههای توسعه اطمینان پیدا کنند.
۴) در تدوین اسناد حقوقی الزام آور دربارهی اقتصاد و حقوق بشر به طور سازنده مشارکت کنند.
«حمایت از مدافعان» (ProtectDefenders.Eu) راهکارِ مدافعان حقوق بشر در اتحادیهی اروپاست که برای حمایت از مدافعان حقوق بشرِ رویاروی خطر و گرفتار در وضعیتهای دشوار در سراسر جهان ایجاد شده است. این راهکار را کنسرسیومی از ۱۲ سازمان بینالمللیِ دارای کارنامهی مشخص در زمینهی حمایت از مدافعان حقوق بشر، مبارزه به خاطر آنها و دفاع از آنها تشکیل دادهاند:World Organisation Against Torture (OMCT), FIDH, Front Line Defenders, Reporters without borders, ESCR-Net, ILGA, Urgent Action Fund, Protection International, Peace Brigades International (PBI), EMHRF, Forum Asia & EHAHRDP.