Durum açıklaması:
Gözlemevi, güvenilir kaynaklar tarafından Rosa Kadın Derneği yöneticisi Rojda Barış, KESK Genel Meclis üyesi Ayten Tekeş, Diyarbakır Barış Anneleri İnisiyatifi üyesi Makbule Özbek, Makine Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi Yönetim Kurulu üyesi Arin Zümrüt ve Rosa Kadın Derneği üyesi Jiyan Taş’ın keyfi olarak tutuklanmalarının yanı sıra Özgür Kadın Hareketi (TJA - Tevgera Jinen Azad) üyesi ve gazeteci Ayşe Kara, Diyarbakır Tabip Odası üyesi Ferhat Erkuş, TTB Tıp Öğrencileri Kolu üyesi Azad Can ve Özgürlükçü Hukukçular Derneği Genel Merkez Yönetim Kurulu üyesi ve avukat Berdan Acun’a uygulanan adli taciz hakkında bilgilendirilmiştir.
Elde edilen bilgilere göre, 26 Haziran 2020 tarihinde aralarında Rojda Barış, Ayten Tekeş, Arin Zümrüt, Makbule Özbek, Jiyan Taş, Berdan Acun, Ferhat Erkuş, Azad Can ile birlikte Halkların Demokratik Partisi’nden (HDP) belediye meclisi üyeleri, belediye başkanları ve yöneticilerinin de olduğu 45 kişi, Diyarbakır Başsavcılığı tarafından başlatılan bir soruşturma kapsamında polis tarafından Diyarbakır’da gözaltına alınmıştır. Bu soruşturma, Ekim 2018’de Demokratik Toplum Kongresi’ne[1] düzenlenen baskında elde edilen bilgi ve belgelere dayandırılmaktadır. Başlangıçta, 64 kişi hakkında yakalama emri çıkarılmış, ancak bu acil eylem çağrısının yayınlandığı tarih itibarıyla bu emirlerden 45’i yerine getirilmiştir.
28 Haziran 2020’de, savcı gözaltında bulunan kişilerden 14’ünün tutuklanmasını, 2’sinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmasını talep etmiştir.
Aynı gün, mahkeme “silahlı örgüte üyelik” suçlamasıyla aralarında Rojda Barış, Ayten Tekeş ve Arin Zümrüt’ün bulunduğu sekiz kişinin tutuklanmasına karar vermiştir. Berdan Acun’un da dahil olduğu kalan sekiz kişi ise adli kontrol şartı ile serbest bırakılmıştır.
29 Haziran 2020 tarihinde, kalan 29 kişi Diyarbakır’daki çeşitli Sulh Ceza Hakimliklerine çıkarılmıştır. Savcı, Ferhat Erkuş ile birlikte dokuz kişinin adli kontrol şartıyla serbest bırakılmasını ve aralarında Jiyan Taş, Ayşe Kara ve 70 yaşındaki Makbule Özbek’in de olduğu 20 kişinin tutuklanmasını talep etmiştir. Hakimler, Ferhat Erkuş ve Azad Can’ın dahil dokuz kişinin adli kontrol şartıyla serbest bırakılmasını onaylamıştır. Tutuklanmaları talep edilen kalan 20 kişiden, aralarında Jiyan Taş ve Makbule Özbek’in yer aldığı 15 kişi tutuklanmış ve Ayşe Kara dahil beş kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştır. Tutuklular, Diyarbakır Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda ve Diyarbakır D tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda bulunmaktadır.
Yukarıda bahsi geçen insan hakları savunucularına, Diyarbakır Terörle Mücadele Şubesi’nde ve mahkemelerde ifade verdikleri sırada, 8 Mart 2020 tarihindeki kadın buluşması ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı gösteriler dahil, yaptıkları gösteriler, toplantılar ve basın açıklamalarına katılımları hakkında sorular sorulmuştur. Savcının aralarından bazılarının tutuklanmasını talep etmiş olmasına rağmen, bu kişilerin ifadeleri savcı tarafından alınmamıştır. Savcılık tarafından 45 kişi hakkında yürütülen soruşturma devam etmektedir ve haklarında kamu davası açılıp açılmayacağına ilişkin karar önümüzdeki günlerde verilecektir. Dosyalar üzerinde kısıtlılık kararı olması nedeniyle soruşturmanın ayrıntıları hala bilinmemektedir.
Gözlemevi, Rojda Barış, Ayten Tekeş, Makbule Özbek, Arin Zümrüt ve Jiyan Taş’ın keyfi olarak tutuklanmalarının yanı sıra Ayşe Kara, Ferhat Erkuş, Azad Can ve Berdan Acun’a karşı uygulanan adli tacizi, meşru insan hakları faaliyetlerini cezalandırmak amacıyla gerçekleştirildiklerinin görülmesi nedeniyle, şiddetle kınamaktadır.
Gözlemevi, Türkiye yetkililerine, bu kişilerle birlikte Türkiye’deki tüm insan hakları savunucularına karşı uygulanan adli taciz dahil her türlü tacize derhal son vermeleri konusunda çağrıda bulunmaktadır.
İstenen eylemler:
Lütfen aşağıdaki talepler doğrultusunda Türkiye yetkililerine yazınız:
i. Rojda Barış, Ayten Tekeş, Makbule Özbek, Arin Zümrüt, Jiyan Taş, Ayşe Kara, Ferhat Erkuş, Azad Can, Berdan Acun ile birlikte Türkiye’deki tüm insan hakları savunucularının fiziksel ve ruhsal bütünlüklerinin korunmasının her koşulda teminat altına alınması;
ii. Tutuklamaların meşru insan hakları faaliyetlerini cezalandırmak amacıyla gerçekleştirildiğinin görülmesi nedeniyle, Rojda Barış, Ayten Tekeş, Makbule Özbek, Arin Zümrüt ve Jiyan Taş ile birlikte keyfi olarak tutuklu bulundurulan diğer tüm insan hakları savunucularının derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılmaları;
iii. Rojda Barış, Ayten Tekeş, Makbule Özbek, Arin Zümrüt, Jiyan Taş, Ayşe Kara, Ferhat Erkuş, Azad Can ve Berdan Acun ile birlikte Türkiye’deki tüm insan hakları savunucularına karşı gerçekleştirilen adli tacizler dahil her türlü tacize son verilmesi;
iv. 9 Aralık 1998 tarihinde BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen BM İnsan Hakları Savunucuları Bildirgesi’nin tüm hükümlerine ve özellikle Madde 1, 6(a), 9, 11 ve 12.2’ye uyulması;
v. Türkiye tarafından kabul edilen uluslararası sözleşmeler ve uluslararası insan hakları standartları uyarınca insan hakları ve temel özgürlüklere saygının her koşulda sağlanması.
Adresler:
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan. Faks: +90 (312) 525 58 31. e-posta: contact@tccb.gov.tr
• Adalet Bakanı Abdülhamit Gül. e-posta: info@adalet.gov.tr. Faks: +90 (0312) 419 33 70
• İçişleri Bakanı Süleyman Soylu. e-posta: diab@icisleri.gov.tr; sti@icisleri.gov.tr
• Büyükelçi Mehmet Kemal Bozay, Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Daimi Temsilciliği, Brüksel, Belçika. Faks: + 32 2 511 04 50. e-posta: info@turkdeleg.org; tr- delegation.eu@mfa.gov.tr
• Büyükelçi Sadık Arslan, BM Cenevre Ofisi nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği, İsviçre. E-posta: turkey.unog@mfa.gov.tr
Lütfen ülkenizdeki Türkiye büyükelçiliği ya da diplomatik misyonlarına da yazınız.
***
Paris-Cenevre, 30 Haziran 2020
Yanıtınızda atılan adımlar hakkında bu başvurunun kodunu belirterek bizi bilgilendirmenizi rica ederiz.
İnsan Hakları Savunucularının Korunması için Gözlemevi (Gözlemevi) 1997’de Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu (FIDH) ve Dünya İşkenceyle Müdahale Örgütü (OMCT) tarafından kurulmuştur. Bu programın amacı, insan hakları savunucularına karşı baskıyı engellemek veya bu durumlara çözüm üretmek üzere müdahale etmektir. FIDH ve OMCT, uluslararası sivil toplum tarafından hayata geçirilen bir Avrupa Birliği İnsan Hakları Savunucuları Mekanizması olan ProtectDefenders.eu üyesidir.
Gözlemevi ile irtibata geçmek için acil durum hattını arayınız:
◦ E-posta: Appeals@fidh-omct.org
◦ FIDH Telefon ve faksı: + 33 1 43 55 25 18 / +33 1 43 55 18 80
◦ OMCT Telefon ve faksı: + 41 22 809 49 39 / + 41 22 809 49 29
[1] Türkiye’nin demokratikleşmesinin yanı sıra Kürt meselesinin çözülmesi ve devam eden silahlı çatışmanın sona ermesi konularına odaklanan sivil toplum örgütleri ile siyasi örgütlenmelerden oluşan bir kongre.